Wat is hoogbegaafdheid?
Er wordt van hoogbegaafdheid gesproken wanneer een IQ test boven de 130 uit komt, maar eigenlijk is hoogbegaafdheid veel meer dan intelligentie alleen.
Bij hoogbegaafde mensen werken de hersenen bijvoorbeeld net even anders.
Er is een verschil in denken en doen. Dit noemen we neuro divergent. Het betekent dat informatie anders wordt verwerkt, prikkels vaak sterker binnen komen en je je mogelijk over het algemeen anders voelt. Hier is niks mis mee, maar het kan soms wel in de weg zitten in het dagelijks leven. Bijvoorbeeld als je je onbegrepen voelt en daardoor moeite hebt om aansluiting te vinden met klasgenoten, of wanneer het schoolwerk niet uitdagend is en je je gaat vervelen. Dit komt helaas heel vaak voor en kan ervoor zorgen dat een kind zich gaat aanpassen en gaat onderpresteren, met alle nadelige gevolgen van dien.
Kenmerken hoogbegaafdheid
Naast cognitieve kenmerken, zoals intellectuele capaciteiten, motivatie en creativiteit/out of the box denken, zijn het vooral de ‘zijns’ kenmerken die opvallen bij hoogbegaafden.
Over ‘zijns’ kenmerken of te wel het ‘voelen’ hebben we het als we spreken over, perfectionisme, rechtvaardigheidsgevoel, hoge sensitiviteit en kritische ingesteldheid.
Bij hoogbegaafde kinderen zie je al van jongs af aan dat ze ‘anders’ zijn, zich sneller ontwikkelen dan hun leeftijdsgenoten, andere ‘vaak intense’ interesses in onderwerpen hebben die niet aansluiten bij klasgenoten. Ze zijn gevoelig voor de sfeer in de klas, voor te veel of juist te weinig prikkels. Ze leggen de lat voor zichzelf vaak (te) hoog of gaan pas iets doen als ze het kunnen (ogenschijnlijk zonder te oefenen), praten/fietsen/lezen. Daarnaast hebben ze een bijzondere humor en kunnen snel verbanden leggen. Hun motivatie en commitment kunnen zeer hoog zijn bij onderwerpen waar hun interesse ligt, maar bijna nul bij onderwerpen waar ze het nut niet van inzien.
Anders dan anderen?
Uw kind heeft vaak zelf al in de gaten, dat het anders is dan anderen. Het gevaar is dat uw kind hierdoor een laag zelfbeeld zou kunnen ontwikkelen. Een belangrijk aspect daarbij is ook dat hoogbegaafde kinderen vaak een asynchrone ontwikkeling doormaken. Dat wil zeggen dat uw kind op één gebied al ver op de kalenderleeftijd vooruit is, terwijl het op een ander gebied met de kalenderleeftijd meeloopt of zelfs iets achter is. Dat is natuurlijk best verwarrend. Hierdoor hebben hoogbegaafde kinderen vaker dan gemiddeld moeilijkheden met sociale contacten met leeftijdsgenoten.
Hoe kan het dat hoogbegaafde kinderen uitvallen in het onderwijs?
Het kan een gebrek aan uitdaging zijn waardoor er een probleem ontstaat met motivatie. Andere hoogbegaafde kinderen lopen vast omdat ze te gevoelig zijn voor prikkels en hierdoor moeilijk om kunnen gaan met volle of onrustige klassen. Of uw kind heeft misschien juist moeite met leren of is aan het onderpresteren, want de rest van de klas kan nog niet lezen, dus dan hoort dat nog niet…
Vooral meisjes zijn een kei in het aanpassen aan hun omgeving, hierdoor zijn het voorbeeldige leerlingen, maar wordt hun potentieel niet (h)erkend. Jongens uiten hun ongenoegen vaak door hun gedrag, meestal in een negatieve uiting of in clownesk gedrag. Vroegtijdig signaleren, kinderen echt ‘zien’, onderwijs passend maken en top-down aanbieden zijn enige oplossingen om uitval en problemen te voorkomen.
Wanneer hulp inschakelen?
Wacht niet te lang met het inschakelen van hulp of aanpassingen wat betreft school. Misschien gaat het nu goed met uw kind, maar leren leren en de daarbij behorende valkuil ‘faalangst’ liggen op de loer. Is het niet op de basisschool dat uw kind hier tegenaan loopt, dan is het op de middelbare school of zelfs pas daarna.
Het is dus belangrijk dat uw kind leert leren, maar ook dat hij leert dat fouten maken bij het leven horen. En dat je pas leert als je fouten maakt!
Pippi Langkous: “ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan!”
